مقاله ای در باره اعتیاد به مواد مخدر خصوصا سیگار در بین نوجوانان و دانش آموزان

اعتياد به سيگار خصوصاًمواد مخدر در ميان دانش آموزان مدارس و ساير نوجوانان هر چند پديده تازه اي نيست ولي بايد به دقت از سوي مسئولان كشور ، روانشناسان جامعه شناسان ، مربيان ، والدين و ساير دست اندر كاران مورد توجه قرار گيرد.
شنيدن اخباري كه خبر از وجود تعداد زيادي دانش آموز سيگاري و معتاد به مواد مخدر روي مي آورند آشنا شدن خانواده ها و آگاهي مسئولان تربيتي با خصوصيات رواني نوجوانان و جوانان مي توانند آنها را در پيشگيري از اعتياد ياري كند دلايل مصرف مواد مخدر در ميان نوجوانان بسيار متنوع است ، به همين دليل نظريات گوناگون در مورد علل و گرايش به مصرف مواد مخدر به وجود آمده است . در اينجا به بررسي اين دلايل مي پردازيم كنجكاوي نوجوانان طبعاً نسبت به دنياي رو به گسترش كه در آن زندگي مي كنند كنجكاوترند و بيش از بزرگسا لان احساس خطر مي كنند . برخي از نوجوانان براي اينكه شجاعت و حس ماجراجويي خود را اثبات نمايند ، و نشان دهند كه بچه نيستند مواد مخدر مصرف مي كنند تا اندازه اي هم دليل تهور آنها اين نوجوناني كه فكر مي كنند براي تفريح مواد مخدر را امتحان مي كنند يا مي خواهند تجربه اي به دست آورند چيزي نمي گذرد كه مي فهمند به آن معتاد شده اند . علاوه بر اين ، مواد اعتياد آوري وجود دارند كه سبب تشنگي شديد و متعاقب آن خماري شديد مي شوند و در نتيجه حتي آنهايي كه براي اولين بار مصرف مي كنند ممكن است به آن معتاد نشوند در دسترس بودن مشروط لازم براي اينكه فردي به ماده اي معتاد شود آن است كه به آن ماده اعتياد آور دسترس داشته باشد . طبق اين نظريه جوانان و نوجوانان كنجكاو براي ارضاي حس كنجكاوي خويش و ساير مسايل كه فبلاً گفته شد به سوي موادي مي روند كه در دسترس آنهاست ، بدين صورت كه در آن منطقه ترياك زياد باشد ، افراد معتاد به سيگار در آنجا بشتر خواهد بود . و اگر الكل در آن منطقه اي زياد باشد ، افراد معتاد به الكل در آنجا بيشتر خواهد بود .
حقيقت امر اين است كه در دسترس بودن داروها شايعترين عامل آماده كننده در مصرف مواد مي باشد فشار دوستان و همسالان دوستان نقش مهمي در گرايش نوجوانان به مصرف مواد مخدر را ايفا مي كنند . در واقع مي توان به يقين پيش بيني كرد كه در صورتي كه دوستان فرد نوجواني و بويژه نزديكترين دوست او مواد مخدر مصرف كند ، خود آن فرد نيز به مصرف چنين موادي روي خواهد آورد . نوجوان با همنوايي با گروه همسالان ، و گاهي اوقات روبرو شدن با خانواده و ارزش هاي آنان مي خواهد استقلال خود را از آنها نشان بدهد . اگر والدين رفتاري خصومت آميز ، سهل انگاري يا استثمار گرايانه داشته باشند . به اين خاطر بايد به طور مستقيم و نا محسوس دوستان فرد نوجوان را كنترل نمود طغيان عليه والدين به نظر مي رسد كه مصرف مواد مخدر در بين نوجوان تا اندازه زيادي بستگي به روابط آنها با والدينشان دارد . در مورد فرزندان والديني كه داراي روحيه ( دموكراتيك، احترام آميز و پذيرا باشند ) " به ويژه آنان كه ارزشها سنتي را پاس مي دارند " و امكان رشد تدريجي استقلال در فرزندان خود را فراهم مي آورند .خطر اعتياد كم است در مورد فرزندان والديني كه رابطه محبت آميز نداشته اند و نسبت به فرزندان خود بي توجه بوده اند ( يعني بصورت مفرط متاهل بوده اند ) و يا از سوي ديگر ، رفتار اقتدار آميز و خصمانه داشته اند ، خطر مصرف مواد مخدر بسيار است . در چنين مواردي جوان ممكن است با مصرف مواد مخدر بخواهد خشم خود را نشان دهد و يا صرفاً توجه آنان را به خود جلب كند تاریخچه مواد مخدّر در ایران:

در ایران نیز پایه گذار و رواج دهنده ی مواد مخدّر، عوامل استعمار انگلستان بودند که در عصر صفویه راه های کشت خشخاش و استفاده از تریاک را رواج دادند و به تدریج در عصر قاجاریه، کشت خشخاش و خرید و فروش تریاک متداول شد، به نحوی که روز به روز درآمدشان رو به افزایش می رفت.

اعتیاد، بلایی خانمانسوز است که نتایج و اثرات سیاسی، اخلاقی، اقتصادی، اجتماعی و دینی مهمی در سطح جامعه دارد. بدین لحاظ شناخت عوامل و علل ایجاد اعتیاد و راه های مبارزه با آن، امری ضروری است.


بیان مسئله:

چه نوع موادي بيش تر مورد مصرف قرار مي گيرند؟

موادي که مورد مصرف يا به اصطلاح صحيح تر مورد سوء مصرف قرار مي گيرند، تنوع بسياري دارند و از قرص هاي خواب آور معمولي گرفته تا مواد خطرناک مانند مرفين را شامل مي شوند.
در کشور ما ترياک، هروئين، حشيش، مرفين و مواد ديگري مانند کومائين به ترتيب بيشترين مصرف را دارند. ماده مخدر يا ماده اي که مورد سوء مصرف قرار مي گيرد ماده اي است اعتيادآور که حالت طبيعي و معمول هيجاني، ذهني و خُلقي فرد را تغيير مي دهد.
اين تغيير ممکن است در جهت افزايش کاذب نيرو، انرژي و حالت شادي فرد باشد يا موجب افسردگي و کاهش نيروي وي مي شود. (ميتال، (2000

اعتیاد به مواد مخدر به عنوان جدیترین مسأله اجتماعی ایران، وجوه مختلف جامعهشناسی، روانشناسی، حقوقی، سیاسی و ... دارد. به اعتقاد تحلیلگران اجتماعی، اعتیاد به مواد مخدر، بهعنوان یکی از مسائل پیچیده اجتماعی درعصر حاضر است که زمینه ساز بروز بسیاری از آسیبها و انحرافات اجتماعی میباشد. به عبارت دیگر رابطه اعتیاد با مسائل اجتماعی ارتباطی دو جانبه است؛ از یکسو اعتیاد، جامعه را به رکود و انحطاط میکشاند و از سوی دیگر پدیدهای است که ریشه در مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه دارد. اعتیاد گرایش فرد را به اصول اخلاقی و معنوی و ارزشهای اجتماعی کاهش میدهد بهطوری که آسیب شناسان اجتماعی، اعتیاد را به مثابه « جنگ شیمیایی خانگی » و « جنگ بدون مرز » می¬دانند. سازمان بهداشت جهانی مسأله مواد مخدر، اعم از تولید، انتقال، توزیع و مصرف را در کنار سه مسأله جهانی دیگر یعنی تولید و انباشت سلاحهای کشتار جمعی، آلودگی محیط زیست، فقر و شکاف طبقاتی، از جمله مسائل اساسی شمرده است که حیات بشری را در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی در عرصه جهانی مورد تهدید و چالش جدی قرار میدهد. ضرورت شناخت ابعاد و سطوح این مسأله اجتماعی زمانی عمیقتر درک میشود که بدانیم پدیده اعتیاد، متأثر از توسعه فنآوریهای ارتباطی و رایانهای و باندهای مافیایی و دستهای پنهان است و از چنان پیچیدگیهایی برخوردار شده که سازمان ملل متحد آن را از جرایم سازمان یافته تلقی و اقدام به صدور کنوانسیونها و پروتکلهای مختلف برای مقابله با آن ( کنوانسیونهای 1971، 1961، پروتکل اصلاحی 1972 و کنوانسیون 1988) نموده است. حجم گسترده تجارت و چرخش مالی مرتبط با قاچاق مواد مخدر در سطح جهان و نقش مافیای منطقهای و جهانی این موضوع را بسیار قابل تأمل کرده است(علی هاشمی،17:1383).





اهیمت و ضرورت تحقیق

اعتیاد به مواد مخدر در جهان کنونی یکی از معضلات بزرگ در راستای فروپاشی نظام خانواده به شمار می رود و بلای خانمان سوزی است که موجب تحلیل قوای فکری و جسمی عامل بسیاری از جرایم و بزهکارهای اجتماعی است .

در جامعه ما که قشر عظیمی از جمعیت آن را جوانان تشکیل می دهند اعتیاد این گروه جمعیتی می تواند نقش مخربی هم برای خودشان و هم جامعه داشته باشد و ازآنجایی که کشور ما در همسایگی دو کشور بزرگ تولید کننده مواد مخدر در جهان ( افغانستان و پاکستان) موصوم به هلال طلایی قرار گرفته و سالانه بیش از 3500 تن انواع مواد مخدر در این کشورها تولید می شود.

سالانه حدود 50 درصد از جرایم به نوعی مربوط به مواد مخدر که سرمنشاء بسیاری از جرایم مانند قتل ، تجاوز و دزدی است اگر هزینه مصرف مواد مخدر روزانه هر معتاد 5000ريال تخمین بزنیم هر روز 1000 میلیون ريال ( و صرف نظر از زیانهای معنوی ) خرج دود کردن و به هدر رفتن سرمایه ی عادی این مملکت می شود که با این مبلغ می توان بالغ بر 1000 مدرسه ساخت و اگر در هر مدرسه 350 دانش آموز مشغول به فراگیری علم شوند مجموعاً حدود 3050000 نفر سالانه در این مملکت به تحصیل خواهند پرداخت .

مسلماً هدف ما در مرحله اول حدود 19 میلیون نفر دانش آموز است که نباید دلایل مختلف منجمله حس کنجکاوی تعامل با دنیای خارج از طریق وسایل ارتباط جمعی و رسانه ای ، فقدان شناخت لازم در خصوص مواد اعتیاد آور ، ضعف تصمیم گیری بالاخص در زمان تعارف از سوی دوستان ، میل به کسب نتیجه از طریق تجربه شخصی در خصوص پدیده های مجهول و ... بیشتر در معرض خطر هستند و با شناسایی علل و عوامل شیوع اعتیاد در جوانان می توان سطح دانش و نگرش جوانان را ارتقاع داد و با جلب همکاری نهادهای مدرسه ، خانواده و جامعه مداخله مثبت و اندیشمندانه برای مقابله با شرایط مضر قبل از اینکه منجر به اختلال یا ناتوانی شود به عمل آورد و از طریق مشارکت دادن نوجوانان در فعالیت های زندگی و آموزش مهارتهای زندگیبه آنها بستر مناسبی برای این امیدهای آینده فراهم ساخت همچنین می توان در کلاسهای آموزش خانواده و دوره های ضمن خدمت نتایج بهره برده و سطح آگاهی مدرسان ، اولیا را ارتقاع داده و در فعالیتهای پیشگرانه رابطه پیشگیری و مشارکتی مدارس از این نتایج بهره برد







اهداف

هدف کلی : بررسی علل گرایش جوانان و نوجوان به مواد مخدر

اهداف جزئی :

بررسی رابطه مشکلات عاطفی – خانوادگی و گرایش جوانان به مصرف مخدر

بررسی رابطه دوستان ناباب و گرایش جوانان به مصرف مواد

بررسی رابطه گذراندن اوقات فراغت و گرایش به مواد مخدر

بررسی رابطه مسئله بیکاری و گرایش جوانان به مواد مخدر

بررسی رابطه عدم برخورد قاطعانه دستگاههای مسئول با توزیع کنندگان مواد گرایش جوانان به مواد مخدر



سوالات تحقیق :

آیا بین مشکلات عاطفی – خانوادگی و گرایش جوانان به مصرف مواد مخدر رابطه وجود دارد؟

آیا بین دوستان ناباب و گرایش جوانان به مصرف مواد مخدر رابطه وجود دارد ؟

آیا بین گذراندن اوقات فراغت و گرایش به مواد مخدر رابطه وجود دارد ؟

آیا بین مسئله بیکاری و گرایش جوانان به مواد مخدر رابطه وجود دارد؟

آیا بین عدم برخورد قاطعانه دستگاههای مسئول با توزیع کنندگان مواد گرایش جوانان به مواد مخدر رابطه وجود دارد؟

مفاهیم و متغییرها

اعتیاد

عوامل : جمع عامل که در روانشناسی به معنی یکی از نیروها یا حالتی است که به طور گروهی یا فردی به نتیجه معینی منجر می گردد و در آمار شناسی ،یا متغییری است که در یک پژوهش مورد توجه و بررسی است .

تعریف کمیته بهداشت جهانی : حالات سر مستی فرضی که بر اثر استفاده مکرر که از مواد مخدر و محرک طبیعی یا غیره طبیعی در فرد و جامعه اختلال ایجاد می کند

متغییر وابسته : اعتیاد جوانان و گرایش به مصرف مواد مخدر

متغییر مستقل : مشکلات عاطفی و خانوادگی ، دوستان ناباب ، گذراندن اوقات فراغت ، مسئله بیکاری ، عدم برخورد قاطعانه دستگاه های مسئول با توزیع کنندگان مواد



اعتیاد چیست؟

اعتیاد (Addiction): از نظر لغوی، اعتیاد را به عادت کردن، خو کردن با هر چیزی معنی کرده اند. اما در سال ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۸ م. سازمان بهداشت جهانی واژه«وابستگی دارویی» را جایگزین اعتیاد نمود. پس اعتیاد، طبق نظریه محافل علمی یک«وابستگی» است


معتاد کيست؟


معتاد (Addictive): معتاد کسی است که بر اثر مصرف مکرر و مداوم، متکی به مواد مخدّر یا دارو شده باشد یا به عبارت دیگر قربانی هر نوع وابستگی دارویی یا روانی به مواد مخدّر، معتاد شناخته می شود.
والدين بايد توجه داشته باشند که يک بار مصرف مواد مخدر يا سيگار دليل اعتياد نوجوان نبوده، تنبيه بدني، تحت فشار گذاشتن نوجوان، يا اعمالي شبيه آن به دليل فوق، درست نيست، زيرا به گرايش بيش تر به مواد مخدر خواهد انجاميد.
بررسي و صبر بيش تر، تغيير شرايط و نزديکي بيش تر به نوجوانان راه کار مفيدي در پيشگيري از ادامه مصرف است. در هر حال، از نظر پزشکي معتاد به کسي اتلاق مي شود که تمايل شديد و غيرقابل کنترل به مصرف مواد دارد، قطع يا کاهش مصرف ماده حالت هاي جسمي ترک (مانند دردهاي شديد جسمي، تهوع، استفراغ، لرزش و ...) در او پديد مي آورد، بي توجهي فزاينده به لذت ها يا علايق ديگر دارد و زمان قابل توجهي را به فعاليت اي مصرف و به دست آوردن مواد اختصاص مي دهد و به رغم وجود شواهدي دال بر نتايج زيان آور آشکار آن ها، به مصرف ادامه مي دهد. (واينبرگ،1998)

مواد مخدر چیست؟

مواد مخدّر (Narcotics): از نظر آسیب شناسی، هر دارویی که پس از مصرف چنان تغییراتی را در انسان به وجود آورد که از نظر اجتماعی قابل قبول و پذیرش نباشد و اجتماع نسبت به آن حساسیت نشان دهد، آن دارو مخدّر است. دکتر عبدالله بن احمد طیار می گوید: هر ماده خام یا ساخته شده ای که بیدار کننده یا آرام بخش باشد و بدون غرض طبعی به کار گرفته شده، موجب اعتیاد گردد و به دنبال آن ضرر جسمی، اجتماعی و اخلاقی پدیدار آید، مخدّر نامیده می شود.





















فصل دوم :چهار چوب نظری و پیشینه تحقیق

چرا بايد در مورد مصرف هر نوع ماده مخدر توسط نوجوانان نگران بود؟

مصرف مواد مخدر در کودکان و نوجوانان خطرناک تر از ساير گروه هاست. همه مواد مخدر يا اصطلاحاً روان گردان، اثرات حاد و طولاني مدت بر خلق، توجه، تمرکز، کارکرد شناختي و ذهني فرد دارند.
آن ها مي توانند به حافظه شخص آسيب زده، موجب اختلال و حتي توقف رشد وي مي شوند. به طور معمول کساني که چندين بار مواد مخدر مصرف مي کنند، با وجود داشتن مشکلات خانوادگي، تحصيلي، اجتماعي و ... به مصرف ادامه داده، به هر راهي براي دست يابي به مواد متوسل مي شوند، که اين امر در نهايت به راه هاي خلاف و غيرقانوني مي انجامد. خطر عمده مربوط به نوجوانان در اين است که اين نوع فعاليت ها تبديل به سبک زندگي آن ها در تمام طول عمر شده، آن ها به اين شکل زندگي و فعاليت عادت مي کنند.
از آن جا که نوجوانان به دليل رشد ناکافي ذهني و اجتماعي ارتباط بين فعاليت هاي حال و آينده خود را نمي بينند و فکر مي کنند قادر به تغيير زندگي خوردند (هر لحظه که اراده کنند)، با اين تصور واهي که خود را اصلاح کرده، مصرف را کنار خواهند گذاشت، ممکن است مدت ها درگير فعاليت هاي مربوط به مواد شوند و زماني به خود آيند که ديگر نتوانند اين سبک زندگي را کنار بگذارند. علاوه بر مشکلات فوق، نوجوانان مصرف کننده مواد مخدر به برخي از مشکلات زير نيز مبتلا مي شوند:

1ـ آسيب هاي جسمي و روان ـ شناختي (مثل بالا رفتن احتمال ابتلا به ايدز، آسيب هاي حافظه، اختلالات کبدي و مسموميت هاي حاد)

2ـ خطر افزايش فعاليت هاي جنسي زودرس و نابهنجار.

3ـ توقف يا اختلال در رشد هيجاني، اجتماعي، اخلاقي و هوشي.

4ـ مشکلات رفتاري و درگيري هاي قانوني.

5ـ احتمال بالا رفتن دخالت در بزه هاي مختلف.

6ـ نقائص و اختلالاتي در کارکرد حرکتي.

7ـ بي علاقگي و بي انگيزگي نسبت به کار و فعاليت هاي پيشين.

8ـ افت تحصيلي مشهود.

9ـ بالا رفتن احتمال خودکشي، (اينترنت، 2001)



چرا نوجوانان مواد مصرف مي کنند؟

بررسي هاي بسياري درباره سبب شناسي مصرف مواد توسط نوجوانان صورت گرفته و رويکردهاي متعددي در اين زمينه وجود دارد. يکي از جديدترين رويکردها در اين زمينه رويکرد آلن لشنر است که به ديدگاه «احساس خوب در مقابل احساس بهتر» معروف است.
وي با تحليل عمقي پژوهش هاي مربوط، به 70 عامل ريسک و 30 عامل حمايتي جنبي دست يافت. او با بررسي دقيق تر اين 100 عامل به اين نتيجه رسيد که بيش تر مصرف کنندگان مواد، به ويژه نوجوانان، در پي رسيدن به احساسي اند که بهتر از احساس فعلي آن ها بوده، تازه و هيجان انگيز باشد. حالت هيجاني و خلقي آن ها معمول يا خوب است، اما براي آن ها راضي کننده نيست، لذا آن ها در پي رسيدن به چيزي اند که خلق، ادراک و هيجان آن ها را تغيير دهد.
بخش ديگري از مصرف کنندگان مواد، به ويژه دختران نوجوان و جوان، به علت داشتن حالت اضطراري و افسردگي که فعلاً با آن دست به گريبان اند، سعي مي کنند با مصرف مواد به حالت خوب يا به عبارت دقيق تر، حالت طبيعي در خلق و ادراک خود برسند. (اينترنت، 2001، ص2) در واقع علت اصلي مصرف مواد در کليه معتادان و مصرف کنندگان مواد تغييري است که آن ها در مغز و سيستم عصبي فرد ايجاد مي کنند.
اين مواد لذتي غيرطبيعي در مغز فرد ايجاد مي کنند که حالت هيجاني و خلقي او را بالا مي برد، اما بلافاصله پس از کاهش يا از بين رفتن اثر ماده مخدر حالت قبلي به همان شکل يا به حالتي شديدتر ظاهر مي شود و فرد براي دست يابي مجدد با آن حالت خوشي (يا احساس خوب/ بهتر) دوباره به مصرف مواد روي مي آورد. در نتيجه اين چرخه ادامه يافته، به اعتياد فرد منجر مي شود.
پژوهش هاي انجام يافته در مورد سبب شناسي مصرف مواد توسط نوجوانان نشان داده اند که زندگي، تحصيل و فعاليت در محيط هاي خاصي احتمال روي آوري فرد به مصرف را افزايش مي دهد، تحصيل در مدارس پرجمعيتي که از افرادي با فرهنگ هاي مختلف تشکيل شده باشد، از عوامل مساعده کننده اين گرايش است.
در چنين محيط هايي دوستي هاي نامناسب شکل گرفته، همسالان تأثير زيادي بر هم مي گذارند. مضافاً اين که در مدارس فوق احتمال حضور دانش آموزان يا افرادي با سابقه مصرف يا خريد و فروش مواد زياد است.
محيط خانه نيز مي تواند يکي از عوامل خطر در گرايش فرد به مصرف مواد باشد. در خانواده هايي که بزرگسالان، به ويژه پدر و مادر، مواد مصرف کرده، يا به خريد و فروش آن اقدام مي کنند، فردخواهي نخواهي به سوي دخالت در مسائل مربوط به مواد کشيده مي شود. در خانواده هاي پرتشنج و متشنج نيز احتمال مصرف مواد توسط نوجوانان بيش از خانواده هاي آرام و کم تعارض است.

برخي ويژگي هاي فردي نيز از عوامل زمينه ساز مصرف مواد است. نوجوانان مضطرب، افسرده، منزوي، داراي عزت نفس و حس احترام به خود پايين و کساني که احساس مي کنند مورد توجه هيچ کس نيستند، بيش تر در معرض خطر مصرف مواد قرار دارند.
شرايط اجتماعي خاصي مانند نبود تفريحات سالم و متنوع، بيکاري فراگير، کمرنگ شدن ارزش ها و قواعد اخلاقي در سطح جامعه، تأثير رسانه هاي جمعي مانند تلويزيون، وجود فشارهاي اجتماعي مختلف و نبودن مفرهاي مناسب و شق هاي مختلف انتخاب (مانند لزوم شرکت در کنکور براي ورود به دانشگاه که هيچ جايگزيني ندارد)، نبودن امکان شرکت فعالانه نوجوانان و جوانان در امور اجتماعي و نداشتن مسئوليت گروهي و جمعي نيز در گرايش افراد به مواد مخدر تأثيري غيرقابل انکار دارند (واينبرگ، 1988)
مجموع پژوهش هاي انجام يافته، موارد زير را به عنوان مهم ترين علل گرايش نوجوانان به مواد مخدر شناسايي کرده اند (پايگاه اينترنتي NIDA):)
1ـ احساس تنهايي، 2ـ فقدان کنترل و توجه والدين،

2ـ فقدان کنترل و توجه والدين، 3ـ سخت گيري و کنترل بيش از حد والدين.

3ـ سخت گيري و کنترل بيش از حد والدين.

4ـ آشفتگي يا از هم پاشيدگي ساختار خانواده، 5ـ کم رنگ بودن ارزش ها و قواعد اخلاقي در جامعه يا نبود توجيهات منطقي در مورد ارزش ها اخلاقي براي نوجوانان،

5ـ کم رنگ بودن ارزش ها و قواعد اخلاقي در جامعه يا نبود توجيهات منطقي در مورد ارزش ها اخلاقي براي نوجوانان، 6ـ کمبود اعتماد به نفس و احترام به خود،

6ـ کمبود اعتماد به نفس و احترام به خود، 7ـ عدم احساس اعتماد به نفس و احترام به خود،

7ـ عدم احساس اعتماد به نفس و احترام به خود، 8ـ فشار همسالان و دوستان،

8ـ فشار همسالان و دوستان، 9ـ فشارهاي اجتماعي و نبود تفريحات سالم و متنوع و جو مشارکت،

9ـ فشارهاي اجتماعي و نبود تفريحات سالم و متنوع و جو مشارکت، 10ـ وجود فاصله طبقاتي بسيار ر سطح جامعه،

10ـ وجود فاصله طبقاتي بسيار ر سطح جامعه، 11ـ کنجکاوي و هيجان طلبي،

11ـ کنجکاوي و هيجان طلبي، 12ـ خودنمايي،

12ـ خودنمايي، 13ـ مشکلات هيجاني،

13ـ مشکلات هيجاني، 14ـ وجود مشکل در مدرسه،

14ـ وجود مشکل در مدرسه،



چه نشانه هايي در نوجوان هشدار دهنده اند؟

به طور معمول نشانه هايي وجود دارند که مي توان براساس آن ها احتمال مصرف مواد مخدر را در نوجوان تشخيص داد، بنابراين والدين بايد از اين نشانه ها آگاهي داشته، به آن ها حساس باشند. اما بايد به خاطر داشت آن چه ممکن است به عنوان نشانه هاي مصرف مواد به نظر آيند در حقيقت مي تواند رفتارهاي معمولي دور? نوجواني به حساب آيند.
از اين رو، والدين بايستي به اين نشانه ها توجه داشته، به يک يا چند نشانه ناچيز بسنده نکنند و از واقعيت مطلب اطمينان حاصل نمايند. اين نشانه ها عبارت اند از:
الف) نشانه هاي جسمي:

1ـ خستگي مکرر و بدون علت، 2ـ شکايت هاي جسمي،

2ـ شکايت هاي جسمي، 3ـ چشم هاي قرمز و پف کرده،

3ـ چشم هاي قرمز و پف کرده، 4ـ سرفه هاي طولاني و ادامه دار،

4ـ سرفه هاي طولاني و ادامه دار، 5ـ داشتن حالت سرماخوردگي به مدت طولاني،

5ـ داشتن حالت سرماخوردگي به مدت طولاني، 6ـ داشتن علائم سوختگي در دست ها،

6ـ داشتن علائم سوختگي در دست ها،

ب) نشانه هاي مربوط به خانه:

1ـ درخواست پول بيش از حد معمول و بالا رفتن هزينه هاي فردي، 2ـ ناپديدشدن برخي از وسايل شخصي يا وسايل منزل،

2ـ ناپديدشدن برخي از وسايل شخصي يا وسايل منزل، 3ـ غيبت هاي مکرر و غيرمعمول از خانه،

3ـ غيبت هاي مکرر و غيرمعمول از خانه، 4ـ کنار گذاشتن فعاليت هايي که قبلاً از آن ها لذت مي برد،

4ـ کنار گذاشتن فعاليت هايي که قبلاً از آن ها لذت مي برد، 5ـ بي توجهي به ظاهر خود،

5ـ بي توجهي به ظاهر خود، 6ـ تغييرات خلقي و هيجاني ناگهاني و بي علت (عصبانيت يا خوشحالي بي مورد)

6ـ تغييرات خلقي و هيجاني ناگهاني و بي علت (عصبانيت يا خوشحالي بي مورد) 7ـ کم شدن اشتها (نوجوان ادعا مي کند که در بيرون از منزل غذا خورده است)

7ـ کم شدن اشتها (نوجوان ادعا مي کند که در بيرون از منزل غذا خورده است) 8ـ زدن عينک آفتابي در زمان و مکان غيرمعمول براي پنهان کردن سرخي و پف کردگي چشم ها.

8ـ زدن عينک آفتابي در زمان و مکان غيرمعمول براي پنهان کردن سرخي و پف کردگي چشم ها.

9ـ پوشيدن لباس هاي آستين بلند، بيش از حد معمول (براي پنهان کردن عمل تزريق مواد در صورت استفاده از تزريق) 10ـ استفاده بيش از حد از خوشبو کننده هايي مانند عطر براي پنهان کردن بوي مواد.

10ـ استفاده بيش از حد از خوشبو کننده هايي مانند عطر براي پنهان کردن بوي مواد.

11ـ آغاز بحث هاي طولاني و بي مورد به خاطر موضوعات پيش پا افتاده، 12ـ رفتار غيرمسئولانه،

12ـ رفتار غيرمسئولانه، 13ـ افسردگي و فقدان کلي علائق،

13ـ افسردگي و فقدان کلي علائق،

به طور کلی:

یکی از محققان، عوامل و علل گرایش به اعتیاد را در یک طبقه بندی مختصر به شرح ذیل ارائه داده است:

عوامل دارویی: گاهی مواد مخدّر، مخصوصا ترکیبات تریاک برای تسکین درد بوسیله پزشک یا افراد دیگر تجویز می شود و همین تسکین موقت، فرد را به تکرار مصرف و در نتیجه اعتیاد می کشاند.

عوامل روانی: اضطراب، احساس تنهایی، گرایش به افسردگی، فقر در روابط عاطفی و احساس بی کفایتی از ویژگی های عمده ی روانی معتادان است.

عوامل خانوادگی: خانواده های آشفته، خانواده هایی که دارای مشکلات ارتباطی هستند و یا اعتیاد در بین اعضای خانواده رایج است، مشکلات زناشویی و اختلافات خانوادگی، از جمله عوامل سوق دهنده ی افراد به سمت اعتیاد به شمار می روند.

عوامل اجتماعی: فقر، بیکاری، وجود دوستان ناباب، عرضه ی زیاد و سهولت دسترسی مواد، از جمله مهمترین عوامل اجتماعی اعتیاد هستند.

عوامل فرهنگی: تحول ارزش ها، فاصله و شکاف فرهنگی بین نسل ها، سست شدن اعتقادات دینی و باورهای مذهبی و سنتی، گسترش احساس یأس و ناامیدی از جمله مهمترین عوامل فرهنگی زمینه ساز اعتیاد هستند.

عوامل سیاسی: تاریخ بیانگر آن است که همواره استعمارگران برای تداوم تسلط استعماری خود، از توسعه ی اعتیاد برای گسترش و تداوم نفوذ خود استفاده کرده اند.









پیامد های منفی مواد مخدّر و اعتیاد بر فرد و جامعه

گسترش اعتیاد به مواد مخدّر و همچنین قاچاق این مواد، اثرات منفی و عوارض بسیاری بر جامعه و خود فرد بر جای می گذارد. که در اینجا مختصراً به بعضی از آنها اشاره ای می نماییم:

زیان ها و پیامد های دینی و اعتقادی: این یک اصل مسلم و ثابت شده است که عقل سالم در بدن سالم می باشد. اگر بدنی بر اثر مصرف مواد توهم زا و مخدّر آلوده گردد، چگونه می تواند به درستی تصمیم بگیرد؟ و آیا توانی برای اندیشیدن درست برای او باقی می ماند؟ به همین جهت به راحتی اعتقادات دینی و مذهبی خویش را زیر پا می گذارد، به قیمت اینکه بتواند یک روز دیگر به مواد مورد نظرش دست یابد!

زیان ها و پیامدهای روحی و روانی: فرد معتاد، فاقد تعادل روانی است و لاابالیگری، عدم توجه به اصول و مقررات جامعه، تسلیم شدن در برابر پیشامد ها، ضعف اراده، بی توجهی به مسئولیت های فردی و اجتماعی از خصوصیات رفتاری شخص معتاد است.

زیان ها و پیامد های اجتماعی: بعضی از زیان های اجتماعی اعتیاد عبارتند از:

1)از بین رفتن امنیت و آرامش خانواده ها

حاکم شدن فقر و فلاکت بر خانواده ها، افراد معتاد از نظر عواطف انسانی به صفر می رسند و فاقد رحم و عطوفت انسانی می باشند. بالاترین اندیشه هایشان این است که پول موادشان را به دست آورند؛ دیگر برایشان مهم نیست همسر و فرزندان شان چیزی برای خوردن دارند یا نه!!!

بی توجهی به تربیت فرزندان: اکثر بچه هایی که به دزدی و کلاهبرداری روی می آورند، از خانواده های معتاد می باشند.

2)افزایش جرم و جنایت در جامعه

افزایش فحشا و زنان فاحشه: فرد معتاد به خاطر ضعف جسمی و پژمرده شدن و آلوده شدنی که بدان مبتلا می شود، نمی تواند همسرش را ارضا نماید و از نظر عاطفی، محبت و حتی جنسی و زناشویی همسرش بسیار رنج می کشد. به همین خاطر بسیاری از آنان که دارای ایمان قوی نیستند، براحتی خویش را به مردان بیگانه می سپارند.



3) زیان ها و پیامد های اقتصادی

اقتصاد سالم، رگ حیاتی هر خانواده و در سطح بالاتری هر دولتی می باشد. مصرف مواد افیونی و دخانیات و سایر مواد مخدّر علاوه بر مضرات فراوان بهداشتی و خطرات مسلم جانی که همراه دارد، زیان های قابل ملاحظه و غیر قابل جبران اقتصادی برای فرد معتاد و خانواده ی او و به طور کلی برای جامعه به بار می آورد.

زیان ها و پیامد های سیاسی و امنیتی: هنگامی که استعمارگران برای ایجاد سلطه بر کشور های دیگر سعی در گسترش و افزایش مواد مخدّر در آن کشورها دارند تا بتوانند براحتی جوانان و نیروهای اصلی آن جامعه را از پای در آورند و نیرو های اصلی جامعه نیز دچار اعتیاد و قاچاق مواد مخدّر شوند، دیگر به فکر دفاع و مقابله با بیگانگان نیستند و بدین شکل، امنیت، آسایش و آرامش مملکت به خطر می افتد.

زیان ها و پیامد های جسمی و بهداشتی: مصرف مواد مخدّر، زیان های جبران ناپذیری بر جسم معتادان و نیز پیکره ی جامعه وارد می کند که در اینجا به برخی از این زیان ها و عوارض اشاره می کنیم:

ـ ضعیف شدن سلول های پوسته ی مغز

ـ ضعف سلول های مخچه

ـ انحلال نخاع ستون فقرات

ـ حمله های مغزی

ـ استفراغ و سردرد شدید

ـ عاجز ماندن مردان از عمل جنسی و سرانجام عقیم شدن آنها

ـ نقص شهوت در زنان و به وجود آمدن سرد مزاجی

ـ یبوست شدید و خونریزی

ـ ناراحتی های پوستی

ـ کاهش فشار خون و ده ها بیماری دیگر



راه های مقابله با اعتیاد و قاچاق مواد مخدّر

برای جلوگیری از گسترش اعتیاد در جامعه راه های گوناگونی وجود دارد که با بررسی های کارشناسانه می توان از طریق این راهکارها با این معضل بزرگ مبارزه کرد:

تقویت ارزش ها و اعتقادات مذهبی: وقتی ایمان به خداوند سبحان در قلوب جای گیرد، انسان فقط به محبت خداوند می اندیشد. تنهایی خویش را با او به سر می برد و اوقات فراغتش را به راز و نیاز با او تعالی سپری می نماید. اما اعتیاد تمام این تفکرات را از جوانان ما می گیرد و به جای اندیشیدن به این مسائل، در فکر پیدا کردن اتاق و جای خلوتی هستند تا خود را بسازند.

ـ تحقیقات وسیع به منظور شناسایی دقیق علل روی آوردن افراد به ویژه جوانان به اعتیاد

ـ شناخت دقیق نیاز های جوانان مانند تحصیل، اشتغال، ازدواج، مسکن، امکانات سالم تفریحی و ورزشی و ...

ـ توجه به تربیت فرزندان و اصلاح آنان

ـ ارائه الگوی درست

تأثیر همنشینی با صالحان و مردان حق، چنانکه مولانا جلال الدین رومی می گوید:

▪ نار خندان باغ را خندان کند

▪ صحبت مردانت را مردان کند

▪ همنشین اهـل مـعنی باش تا

▪ هم عطا یابی و هم باشی فتــا

▪ آموزش عمومی درباره ی علل و پیامدهای اعتیاد

▪ نقش آموزش و پرورش و مدارس در پیشگیری از اعتیاد

▪ نقش ارتقای فرهنگی جامعه در پیشگیری از اعتیاد

▪ نقش بهداشت

▪ نقش رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی

▪ ایجاد اشتغال و مبارزه با بیکاری

▪ ایجاد تقوا و خدا ترسی در قلب سربازان و مأموران

▪ تشکیل انجمن های مردمی برای پیشگیری






پیشینه تحقیق





فصل سوم : روش شناسي و يافته هاي تحقيق


در اين مقاله با مطالعه تحقيقات و پژوهشهاي انجام گرفته در علل گرايش نوجوانان و جوانان به مواد مخدر مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار گرفته است.

نوجوان با مشکلات متعدد نظير بحران هاي هويتي، بيداري غرايزي جنسي، تعيين تصوري از خويشتن، ملحق شدن به گروه همسالان و جست و جو براي ايفاي نقش رضايت بخش در جامعه روبروست.

بدون ترديد بخشي از مشکلات اخلاقي جامعه و نوجوانان معلول عدم مراقبت هاي اخلاقي و تربيتي و ناشي از بي توجهي پدران و مادران است.

يکي از رسالتهاي پدران و مادران آشنايي آنان با شيوه هاي مراقبت و کنترل فرزندانشان مي باشد. عده اي از نوجوانان ما قرباني سهل انگاري ها و مسامحه هاي پدران و مادران خود هستند و عده اي ديگر قرباني جهل و ناداني ها و عدم آشنايي با اصول تربيتي مي باشند.

نتيجه اي که بدست مي آيد اين است که پدران و مادران در درجه اول بايد اول مراقبت کران و کنترل کردن بچه هاي خود باشند و در درجه دوم بايد با اصول تربيتي آشنايي و الفت پيدا کنند زيرا مراقبت در صورت عدم آشنايي با مسايل تربيتي مفيد نخواهد بود

در مرحله دوم باید در جهت کاهش عرضه و تقاضا مواد مخدر و فراهم کردن زیر ساخت های مناسب فرهنگی و اجتماعی قدم برداریم ودر این زمینه دستورات الهام بخش اسلام می تواند کمک شایانی به پیش برد اهداف نماید.

روش تحقیق : توصیفی همبستگی

جامعه آماری: کل جوانان و نوجوانان مبتلا به مواد مخدر و استفاده از روش تصادفی

روش نمونه گیری تصادفی ساده